10 manieren om je geheugen te verbeteren

Ook zo’n typisch geval van ‘het ene oor in, het andere oor uit’? Sommige dingen willen maar niet blijven plakken, je kan ze maar niet onthouden. Iedereen vergeet wel eens iets, maar soms is het belangrijk dat je bepaalde dingen wel onthoudt, en dan kan deze lijst je helpen. De lijst bevat tien manieren om je geheugen een extra boost te geven. Het zijn kleine trucjes, gewoontes in je alledaagse gedrag, en minuscule veranderingen in je levenspatroon die grote verschillen kunnen hebben. Iedereen heeft echter wel een truc die juist beter of minder goed werkt, dus het is een beetje zoeken en proberen. Neem een paar tips over uit deze lijst, en probeer ze uit! Wie weet, helpt het je geheugen. Zo niet, dan vergeet je wellicht dat je het ooit geprobeerd heb…

10. Vijftien-seconde-regel

foto: thecomicseries.com

Wetenschappers onderzoeken ons geheugen al jaren, en de meesten zijn het erover eens dat mensen een korte-termijn en een lange-termijn geheugen hebben. Het korte-termijn geheugen is echter wel heel erg kort. Het verschilt natuurlijk per persoon, maar grofweg 18 seconden is ongeveer hoe lang de meeste mensen een moeilijke combinatie aan woorden of letters kunnen onthouden. Neem bijvoorbeeld een telefoonnummer. Je korte-termijn geheugen onthoudt dit pak-em-beet 18 seconden en als het dan nog niet naar je lange-termijn geheugen is verplaatst (en dit is niet zo eenvoudig om te doen), dan is het nummer verloren. Zaak is dus om het op te schrijven binnen die 18 seconden. Maar ja, wie heeft altijd een pen en papier binnen grijp-afstand? De vijftien-seconde regel helpt hier, en is heel simpel. Om iets in je korte-termijn geheugen te houden, moet je het ongeveer iedere 15 seconden herhalen. Dit doe je net zo lang tot je een papiertje hebt gevonden en een pen hebt geleend. Of, in de tegenwoordige moderne tijd, tot je je smart Phone uit je tas hebt gegraven en je notitie-app hebt geopend.

9. Pin-systemen

foto: cengage.com

Officieel heet het in het Engels Mnemonic Peg System. Het is voor leken een bizar systeem, maar mensen die erin getraind zijn zweren erbij. Hoe het werkt? Als peggist leer je een standaard lijst uit je hoofd. Het kan een totaal willekeurige lijst zijn, zolang je die maar onthoudt (een klein beetje geheugen moet je dus wel hebben, om dit systeem te gebruiken!). Stel, je neemt 1 = geweer, 2 = dierentuin, 3 = een bijenkorf. We houden het even bij drie, maar je kan natuurlijk een veel langere lijst maken. Zolang je de lijst maar onthoudt! Goed, dat gedaan, nu komt de geheugen-taak. Je moet drie dingen onthouden, laten we zeggen ‘boodschappen’. Je moet eieren hebben, boter en Wc-papier, want wie wil er nou zonder Wc-papier komen te zitten! De truc van Peggen is nu om jou originele peg-lijst te combineren met de nieuwe lijst. Dus:

Geweer en eieren. Simpel, je stelt je voor hoe het uit zou zien als je een geweer met eieren zou laden. Een grappig beeld, en hoe vreemder, hoe beter het te onthouden is!

Dierentuin en boter. Wellicht zijn er dieren die wel een likje boter zouden lusten?

Bijenkorf en Wc-papier. Als je de kartonnen rollen een beetje vervormt, zou je er best een mooie bijenraat mee kunnen nabouwen, niet?

Het idee (en het werkt, probeer het maar) is dat je door associatie tussen het te-herinneren-lijstje met je peg-lijstje, het eerste lijstje beter kan onthouden. Immers, je hebt het geassocieerd, ofwel gekoppeld, aan het peg-lijstje. Natuurlijk moet je wel eerst je peg-lijstje onthouden…

8. Zet alles uit/af/neer/weg

Klinkt drastisch, maar in principe is het heel simpel: hoe meer input je krijgt van buitenaf, hoe minder capaciteit je hebt voor de taak waarop je je probeert te concentreren. Je hersenen kunnen nu eenmaal maar een bepaalde hoeveelheid werk tegelijk doen. Ze zouden graag al hun concentratie op jou ene herinneringstaak richten, maar als er andere sensorische data binnen komen (geluid, geur, smaak, noem maar op) dan moeten je hersenen daar ook wel aandacht aan geven. En je muziek zacht zetten, of rustige klassieke muziek draaien, is geen alternatief. Hoewel je brein er misschien minder aandacht aan besteed, toch zal het een klein deel van je denkvermogen opofferen om de geluiden waar te nemen. En dat vermogen gaat van je capaciteit om te herinneren af. Dus, TV uit, radio uit, hamster in de kooi, en liefst ook Facebook op niet-storen zetten!

7. Links

Met links bedoelen we natuurlijk niet de politieke richting, maar links op zijn Engels. ‘Links’ zijn connecties, verbindingen, en hoe meer links je legt tussen de dingen die je moet onthouden, hoe beter. Wat het beste werkt is om een verhaaltje te verzinnen dat alles samen bindt. Herinner je nog de drie boodschappen uit geheugensteun nummer 9 (zo niet: eieren, boter en Wc-papier)? Links leggen tussen deze dingen zou bijvoorbeeld als volgt kunnen gaan: “Er was eens een ei van een man, die boter op zijn Wc-papier smeerde, omdat hij dacht dat het hierdoor zachter op zijn zitvlak zou aanvoelen”. Geef toe, een dergelijk verhaal zou je wel onthouden, toch?

Een probleempje met deze methode, is dat ze niet bijzonder goed geschikt is voor langere lijstjes. Het wordt dan absurd moeilijk om alles in één verhaal te stoppen, en wanneer je meerdere verhalen moet verzinnen loop je weer een risico dat je een van deze verhalen geheel vergeet… Voor korte lijstjes, echter, is dit een uitstekende (en grappige) manier van onthouden!

6. Keywords

Deze methode is vooral handig wanneer je woordjes moet leren in een andere taal. Het werkt als volgt: schrijf het buitenlandse woord op (of zeg het hardop). Probeer nu een Nederlands woord te vinden dat er erg op lijkt qua klank of schrijfwijze. Vervolgens ga je dit Nederlandse woord ‘associëren’ (verbinden) met de betekenis van het buitenlandse woord. Op deze manier onthoudt je veel makkelijker wat de betekenis van een woord is, als wanneer je het bruut erin zou proberen te stampen.

Een voorbeeld: We nemen van het boodschappenlijstje het woord ‘boter’. Ik woon tijdelijk in Zweden, dus ik moest het Zweedse woord ervoor onthouden (immers, men wil wel eens boter kopen). Daar gaan we:

Stap 1. Het Zweedse woord is smör (je spreekt het uit als smeur).

Stap 2: Een Nederlands woord wat hier heel erg op lijkt, is smeer.

Stap 3: De verbinding is gemakkelijk te maken; boter is een smeerbare pasta die je nogal vaak op je boterham smeert.

Stap 4: Het zal niet snel gebeuren dat ik vergeet dat smör boter betekent!

5. Loci methode

Een eeuwenoude methode, die ook wel de Romeinse Kamer methode of de reis-methode wordt genoemd. Het principe, dat zijn origine vindt in de Romeinse hoogtij, is simpel: wanneer je dingen onthoudt, doe je dat door ze als het ware op te hangen in een gebied of huis waar je heel erg goed bekend mee bent. Bijvoorbeeld het huis waarin je bent opgegroeid. De herinnering van je oma, die hang je in de garderobe, je boodschappen (een steeds terugkerend fenomeen) stop je in de brievenbus, en zo voort.

Het is een van de oudste methodes, en vooral geschikt voor meer uitgebreide herinneringen, zoals anekdotes, verhalen, en misschien wel hele personen of groepen. Minder handig als je alleen een woordenlijst moet onthouden. Maar daar hebben we al behoorlijk wat alternatieven voor besproken!

4. Klonteren!

Het klinkt erg onaangenaam, maar het werkt wel degelijk. Bij nummer tien las je over het korte-termijn geheugen. Behalve dat het wel erg korte-termijn is (slechts 18 seconden) is het ook erg beperkt in capaciteit. Het kan tussen de 5 en 9 ‘brokken’ onthouden. Een brok kan van alles zijn, een woord, een getal, een andere eenheid. Belangrijk is dat je geheugen het als één brok ziet. Een woord dat wij herkennen, zoals boter, dat is één brok. Echter, als wij het woord niet kennen, bijvoorbeeld de letter-groep ‘urgniko’, dan kunnen wij die niet als een brok onthouden. We moeten dit als 7 brokstukken onthouden, iedere letter is één brok.

Afijn, 5 tot 9 brokstukken kunnen we dus maar per keer onthouden en verwerken. De kunst is, daarom, om te klonteren. Het idee is precies wat we zojuist zagen bij het woord ‘boter’. Omdat wij het woord als een geheel herkennen, is het één brok. Als je de getallenreeks 4769155 moet onthouden, kan je dat doen als 7 brokstukken, ieder cijfer is een brok. Wat je óók kan doen, is cijfers klonteren. Stel je woonde vroeger op nummer 47. Dan onthoudt je dit als brok. Je oma is misschien net 96 geworden, en je bijbaantje levert je 155 per week op (was het maar zo!). In plaats van 7 brokstukken hoef je nu slechts 3 te onthouden, en dat betekent plek voor meer!

3. Situatieschetsen

Deze methode helpt je wanneer je iets al reeds vergeten bent, en het probeert terug te halen. Je weet vaak het op het puntje van je tong ligt, maar het wil net niet aan het bewuste oppervlak komen. Heel erg frustrerend! Wat vaak helpt, is de volgende truc: probeer niet zozeer dat specifieke iets te herinneren, maar in plaats daarvan de gehele situatie. Stel, je wil je herinneren welk nummer er speelde op een bepaalde avond. Probeer je de hele avond, de hele omgeving en de hele situatie voor te stellen. Beter nog, als het kan, probeer fysieke attributen te gebruiken. Dronk je cola? Dan kan je geheugen worden geholpen door de geur en smaak van cola.

Je geheugen is vaak context-afhankelijk. Dit betekent dat bepaalde gebeurtenissen worden opgeslagen in je geheugen in relatie tot de context (de omgeving). Deze herinneringen komen dan soms alleen maar naar boven, als de omgeving ‘juist’ is. Je moet dus zorgen dat je omgeving juist is, om je de precieze herinnering te kunnen herinneren!

2. Musica!

Nummer 8 waarschuwde je dat iedere vorm van afleiding je geheugen belemmert. Dat is waar. Maar muziek is soms ook een steun voor je geheugen, als je het actief te werk stelt. Vooral handig wanneer je monotone lijstjes wil onthouden. Met behulp van een simpel deuntje (of misschien wel een ingewikkelde orkestrale voorstelling van Beethoven, wat je maar wilt) probeer je het lijstje om te vormen in een liedje. Liedjes en deuntjes worden vaak door ons geheugen beter opgenomen dan saaie lijsten. Als voorbeeld, de Duitse woorden ‘mit, nach, bei, zeit, von, zu en aus’ doen iets met de vervoeging van lidwoorden ‘der, die en das’. Ik weet niet meer precies wat, maar ik weet wel nog precies het lijstje, ondanks dat het ruim 10 jaar geleden is dat ik dit lijstje moest leren. Dat komt omdat ik het voor mijzelf zong op de melodie van vader Jakob. Probeer het eens, het is leuk, en het werkt ontzettend goed!

1. Geurtjes

Hoewel de ene methode niet beter of slechter is als de ander, is dit toch wel de meest bijzondere manier van herinneren. Geur. Onze reukorganen werken meer op ons onbewuste dan op ons bewuste, en zodoende kunnen ze een hele goeie assistent zijn in het bovenhalen van herinneringen die op het onbewuste niveau rond dwalen. Ben je aan het studeren voor een tentamen? Gebruik dan tijdens het leren dezelfde parfum als tijdens je tentamen. Je hersens zullen op die manier de herinneringen van je leer-sessie beter kunnen ophalen uit je geheugen. Immers, de geur van toen wordt gelinkt aan de geur van tijdens het tentamen. Hop, herinneringen schieten je te binnen. En zo niet, dan ruikt in ieder geval je medestudenten je angstzweet niet zo heel erg…

Een belangrijke laatste opmerking is de volgende: hoewel dit geweldige (leuke) methoden zijn om dingen te onthouden, is de garantie tot aan de deur. Hoe hard je ook probeert, sommige dingen zijn gewoon echt vergeten, sommige lijstjes gewoon te lang om in één avond te herinneren. De belangrijkste truc is niet een van de bovenstaande, maar oefening. Hoe meer je oefent in herinneren, vooral met de bovengenoemde methoden, hoe beter je erin wordt. Geef dus niet te snel op!